Evangelie

In 2001 maakte ik mijn eerste grote 'religieuze' schilderij De zinnen en de zin (te zien onderaan deze pagina). Dat is de start geweest van een reeks schilderijen, waarin mijn levensovertuiging tot uiting komt.

Vanaf dit eerst werk met een duidelijke uiting van mijn geloofsovertuiging (2001) zit er veel urgentie in de schilderijen. Bij het ontwikkelen van de ideeën ga ik door een persoonlijk geloofs- en reflectieproces. Dat probeer ik vaak op een confronterende of onverwachte manier te verbeelden, met als doel de toeschouwer te raken, zoals het mijzelf raakt. Veel kerkelijke kunst is traditioneel of gepolijst. Wat mij betreft past bij het evangelie en God geen clichématigheid. Het geloof in Jezus, waarvan de Bijbel claimt dat Hij de enige Redder van de wereld is, is voor mij elke dag allerminst alledaags. Het is verwonderend, het is onbegrijpelijk, het is radicaal, het is rauw, het is bevrijdend, het is ultiem. Genoeg om over te schilderen!

Ik kom er langzamerhand achter, dat ik het liefst beeldende werken maak met wortels in de Bijbelse boodschap. Dat levert de meest persoonlijke, ontroerende en inhoudsvolle beelden op.

Bij deze beeldende werken vind je onder elk werk de titel en een toelichting.  Dat heb ik zo gekozen, omdat met de toelichting de boodschap volledig tot zijn recht kan komen.

De Evangelie-werken hieronder zijn chronologisch geordend.

Taking Responsability, 2024, aquarel op 190 grams papier, 30x42 cm, VERKOCHT

Deze aquarel met de titel 'Taking Responsability' is in opdracht gemaakt en gedrukt als cover van de dissertatie van Sharissa Mandy Smith. Haar proefschrift gaat over het belang en de bevordering van preconceptionele voorbereiding en zorg. De uitgave van het proefschrift was in januari 2025 een feit.

De aquarel is een zeer persoonlijk werk, dat tot stand gekomen is in nauwe samenspraak met Sharissa. Het gaat over haar beroep (vroeddokter/gynaecoloog), maar ook over haar eigen geschiedenis en verhaal.

De verwijzing naar het plukken van de appel in de Hof van Eden (Genesis 3) maakt Sharissa duidelijk in het voorwoord van de dissertatie (geparafraseerd):

(...) Eve's actions are often considered the catalyst for introducing sin and suffering into the world, implying that she carried responsibility for these tragic events.

In our society, the wellbeing of (future) children is primarily considered to be their mother’s responsibility. In this dissertation as well, focus lies solely on women with a vulnerable health status, and not their male partners. This aspect of my research was grounded purely in practicality and cannot be considered fair, as both prospective parents are equally responsible for the health and wellbeing of their offspring. The striking similarity between how society views Eve and (prospective) mothers has prompted me to conceptualize the scene depicted on the cover.

The tree represents preconception healthcare providers offering red-leafed blue apples, the logo of Pregnant Faster. (...) On the forefront, Adam seems to show some interest, but no signs of action. He remains seated whilst Eve carries their shared responsibility for him.

The cover of this dissertation is a tribute to all (prospective) mothers who, despite the unfairness, rise to the challenges they face.

 

Pinksterserie

Sinds 2024 werken 4 kerkelijke gemeenteleden aan een serie kunstwerken over Pinksteren. 

Om de serie samenhangend te maken hebben we gekozen voor een aantal randvoorwaarden die de kunstwerken bij elkaar brengen: de kleur signaalrood (liturgische kleur van het Pinksterfeest) is in elk van de werken terug te vinden. Daarnaast werkt ieder van ons op hetzelfde formaat canvas 40x100 cm. Het langwerpige formaat benadrukt de verbintenis tussen hemel en aarde.

Uitleg bij de schilderijen

Wind (- gebed om Ruach), 2024, Acrylverf op doek, 100x40 cm

De Geest van God wordt in de Bijbel vergeleken met wind - Hij is niet zichtbaar maar wel overal merkbaar.

De titel is 'Wind (- gebed om Ruach)'. Ruach is het Hebreeuwse veelzeggende woord voor wind in al zijn nuances: van zwakke bries, tot machtige stormwind. Het woord verwijst ook naar de adem van God, die leven geeft en in beweging zet. De adem van God gaf leven aan Adam. Zo geeft Gods Geest nog steeds leven, levensvreugde en kracht aan de mens.

Op de achtergrond zijn afdrukken van biddende handen te zien. Het gebed om de vernieuwing van de Heilige Geest en het doorwaaien van ons huis en leven stijgt wereldwijd op naar God.

 

Mensen overal vandaan, 2025, Acrylverf op doek, 100x40 cm

De uitstorting van de Heilige Geest is het startschot voor een explosie van het Evangelie over de hele wereld heen. Het nieuwe verbond begint: God maakt geen onderscheid tussen mensen. Hij trekt zich het lot aan van iedereen, uit welk volk dan ook (Handelingen 10: 34). We zien dat de Geest de grenzen doorbreekt, die door mensen zijn gemaakt.

Gelovigen wereldwijd gaan samen op weg naar het Vaderland. Milde regen/zegen daalt onderweg neer op de stoet van gelovigen.

De rode lijnen (aders) in het schilderij verwijzen naar de bloedsomloop van ons geloof, Jezus Christus. Het kan ook als stamboom (bloedlijn) gezien worden, omdat wij allemaal kinderen van God zijn.

God zelf noemt zijn mensen ‘heiligen’ die zijn gekroond met Zijn glans (aureolen) door Christus en de Heilige Geest.

In de stoet van heiligen heb ik mijn eigen drie kinderen (Isa, Seth en Jade) geplaatst bij wijze van gebed voor hun plek in het Koninkrijk van God.

 

 

De redding van de wereld, 2021, Olieverf op doek, 80x80 cm

De geboorte van Jezus Christus heeft een ongekende impact op de wereldgeschiedenis. Het is een keerpunt. Deze impact heb ik uitgebeeld met de golven die op Hem afkomen. Daarin zijn fragmenten uit de wereldgeschiedenis verwerkt van menselijk lijden. Hij kwam om dat te dragen.

In de golven zie je fragmenten van (pers)foto's die gaan over eenzaamheid, bootvluchtelingen, de atoombom, legertanks, politiegeweld, epidemieën, 9/11, droogte, hongersnood en rouwende vrouwen.

In de geschiedenis zijn heel veel schilderijen gemaakt van moeder Maria en haar kind Jezus. Vaak wordt zij afgebeeld in kleding die paste in het betreffende tijdsbeeld, om het verhaal dichterbij te brengen voor het publiek. Ook deze Maria heb ik dichtbij willen brengen door haar af te beelden met pasgewassen haar, in een eenvoudige joggingbroek en een badjas.

Kruiswegstaties: alternatieve serie

Een kruiswegstatie is een schilderij of reliëf dat een scène uit de lijdensweg van Jezus Christus en zijn stervensproces uitbeeldt. Van oudsher herinneren de 14 staties, of 'haltes', gelovigen aan de weg die Jezus ging om de wereld te redden van lijden en ondergang.

In de traditionele 14 kruiswegstaties worden meerdere scènes uitgebeeld, die niet tot bijbelteksten terug te voeren zijn. Sinds 2016 werken in Gouda vier vormgevers aan een gezamenlijk project om de kruiswegstaties uit te beelden enkel op basis van bijbelse teksten. Vandaar mijn toevoeging aan de titel Kruiswegstaties: alternatieve serie

Omdat wij aan de staties werken met 4 verschillende kerkleden, maar wel streven naar eenheid in deze serie, hebben we afspraken gemaakt over het formaat en de kleurstelling van de doeken. Alle doeken worden vorm gegeven in de kleuren zwart, wit, grijstinten en een steunkleur; oker, gebrande sienna of gebrande omber. Daarnaast zijn alle doeken van hetzelfde formaat: 40x40 cm.

Uitleg bij de schilderijen

De kruisafneming (statie nr. 10)

Marcus 15 : 46a; Lucas 23 : 50-53a; Johannes 19 : 38 en 39. Dit schilderij is gebaseerd op een fragment van een schets van Rembrandt van Rijn. Er is geen symboliek in dit schilderij, behalve dat de nadruk ligt op de neerwaartse gang van het licht; van de linker bovenhoek naar de rechter benedenhoek. De Redder van hemel en aarde is gestorven. Het is volbracht. Het Licht is nedergedaald in de hel.

Jezus, die altijd diende, moet nu gediend worden door omstanders die Hem liefhebben. Josef van Arimatea en Nikodemus nemen de taak op zich om de dode te verzorgen en laatste eer te bewijzen. Zij sparen kosten noch moeite en veronachtzamen hun reputatie. Het was namelijk niet zonder gevaar je te scharen bij de groepering die Jezus volgde.

 

Jezus vergeeft de moordenaar naast Hem (statie nr. 7)

Lucas 23:43 'En Hij zei tegen hem: Dit is zeker, Ik zeg het u, vandaag zult u met Mij in het paradijs zijn.' Dit zegt de gekruisigde Jezus tegen één van de misdadigers naast Hem.

Deze collage is gemaakt van foto’s van misdadigers en krantenartikelen over moord, veroordeling en doodstraf. De artikelen zijn geschreven in het Engels en Frans, twee wereldtalen, om te onderstrepen dat het om wereldnieuws gaat.

De zonden worden bedekt door Jezus' bloed. Daarom zijn alle woorden die te maken hebben met dood en terechtstelling rood geschilderd.

De artikelen en foto’s zijn in brand gestoken. Dat verwijst naar het offer van Christus, dat onze zonden verteert als vuur – er blijft niets van over. Jezus kon de misdadiger naast Hem oprecht het paradijs beloven, omdat deze man Hem erkende als zijn onschuldige Redder.

In het midden is een gat gebrand in het portret van een misdadiger. Door het gat is het kruispunt van het kruis te zien. Dat wil zeggen, dat God ons aanziet in Jezus Christus. Zijn offer wordt tot onze identiteit gemaakt.

 

Moederpijn (statie nr. 8)

Johannes 19:25-27 'Toen Jezus zijn moeder zag staan en bij haar de leerling van wie Hij veel hield, zei Hij tegen zijn moeder: "Dat is uw zoon" en daarna tegen de leerling: "Dat is je moeder". Vanaf dat moment nam die leerling haar bij zich in huis.'

Maria zal als moeder van Jezus bij het zien van Zijn lijden door de grond zijn gegaan. Het zien lijden van je eigen kind en daaropvolgend het verliezen aan de dood is ondraaglijk. In dit beeldende werk zijn 3 vrouwen te zien. De twee vrouwen op de achtergrond zijn genomen uit persfoto's van rouwende vrouwen. De samengeknepen vuisten zijn gebaseerd op foto's van de vuisten van een moeder die haar eerstgeborene heeft moeten begraven.

Het Woord is vlees geworden, 2014, mixed media op doek, 30x60cm

De tekst in het bijbelboek Johannes 1:14a is de titel van dit werk. En de tekst gaat verder: '...deze mens heeft bij ons gewoond, vol van goedheid en waarheid'. Dit gaat over de geboorte van Jezus, over de viering van Kerst. 

Vlak voor vers 14 in het eerste hoofdstuk van het evangelie van Johannes staat nog iets anders (vers 10 en 11):'Het Woord was in de wereld, de wereld is door Hem ontstaan en toch kende de wereld Hem niet. Hij kwam naar wat van Hem was, maar wie van Hem waren hebben Hem niet ontvangen.'

Het boek op de collage is de oude Joodse schrift – de Wet en de Profeten. Jezus kwam om de wet en de profeten te vervullen.

Jezus werd geboren in de kring van de mensen. In de collage staat een kring van mensen om Hem heen, maar zij staan allemaal van Hem afgekeerd, terwijl het de mensen zijn waarvoor Hij naar de wereld kwam. Het centrum van het goede nieuws wordt niet gezien. Schrijnend, omdat het kerstfeest voor velen inderdaad niet meer draait om de geboorte van Jezus Christus, die voor ons als offer kwam.

Regen op mij met uw Geest, 2012, mixed media op doek, 30x60cm

Dit werk is gebaseerd op de tekst van Opwekking 710 'Gebed om zegen'. Dit lied wordt gezongen bij de Pinksterviering, het feest van de komst van de Heilige Geest van God.

Op het schilderij zijn mensen te zien van allerlei maat en kleur. Het is de stoet van gelovigen op weg naar het koninkrijk van God. De zwarte 'tralies' staan voor de gevangenschap waarin mensen zich bevinden en waar Jezus uit wil redden. De lichte spetters uit de linkerbovenhoek staan voor de uitstorting van de Geest van God over zijn volk.

Tekst van Opwekking 710:

Zegen mij op de weg die ik moet gaan.
Zegen mij op de plek waar ik zal staan.
Zegen mij in alles, wat U van mij verlangt.
O God, zegen mij alle dagen lang!

Vader, maak mij tot een zegen;
ga mij niet voorbij.
Regen op mij met Uw Geest, Heer,
Jezus, kom tot mij

Als de bron van leven,
die ontspringt, diep in mij.
Breng een stroom van zegen,
waarin U zelf steeds mooier wordt voor mij.

Zegen ons waar we in geloof voor leven.
Zegen ons waar we hoop en liefde geven.
Zegen om de ander tot zegen te zijn.
O God, zegen ons tot in eeuwigheid!

Vader, maak ons tot een zegen
hier in de woestijn.
Wachtend op Uw milde regen
om zelf een bron te zijn.

Met een hart vol vrede
zijn wij zegenend nabij.
Van uw liefde delend
waarin wij zelf tot bron van zegen zijn.

 

Jezus Koningknecht, 2009, vierluik acryl op doek, ca. 100x120 cm

Jezus Koningknecht

Dit vierluik is gebaseerd op de bijbeltekst in Johannes 12 vanaf vers 27. Jezus zegt daar: 'Nu slaat de angst Mij om het hart. Wat moet Ik zeggen? Vader, laat dit ogenblik aan Mij voorbijgaan? Maar hiervoor ben Ik juist gekomen. Laat nu zien hoe groot uw naam is, Vader.’ Toen klonk er een stem uit de hemel: ‘Ik heb mijn grootheid getoond en Ik zal mijn grootheid weer tonen.’ 

Opwekking 268 spreekt van Jezus als onze 'Koning-knecht'; Hij is het allebei, want Hij regeert en Hij dient ons tot de dood erop volgt. Dat sluit aan bij de tekst uit Johannes 12. Vandaar de titel van dit vierluik.

In dit schilderij staat Jezus centraal. Hij heft zijn linkerhand vragend naar de hemel voor hulp en kracht bij het drinken van de beker in zijn rechterhand. De cirkel van wit en goud licht betekent de glorie en godheid van Jezus, zijn majesteit, kracht en verheerlijking. De edelstenen voegen toe aan de Koninklijke status van Jezus.

In de linkerbovenhoek is een oliekaraf te zien met olie die daaruit vloeit. Jezus is door een vrouw gezalfd, een daad waarbij zij zich liefdevol aan Hem overgaf als haar koning. Het is een verwijzing naar het feit dat Jezus Koning is. En niet alleen koningen, maar ook doden werden gezalfd met olie. De zalving is een verwijzing naar de dood van Jezus.

In de rechterbovenhoek is een bloeiende doornstruik te zien. De dorens verwijzen naar Jezus’ lijden, gesymboliseerd door de doornenkroon. Ik heb gekozen voor een bloeiende doornstruik, omdat daar, naast scherpte en hardheid, ook levenskracht uit blijkt.

Het paneel links onder verbeeldt een olijfgaard bij nacht, een verwijzing naar de Hof van Getsemane. Daar ervoer Jezus de duisternis, de eenzaamheid en de angst.

Rechtsonder is een wijnstok geschilderd. Jezus noemt zichzelf de ware wijnstok en Hij vergelijkt zijn bloed met wijn in de viering van het avondmaal. De druif als vrucht waarvan wijn gemaakt wordt, wijst vooruit naar het vloeien van zijn bloed.

Tel de sterren, 2019, Acryl op doek, 40x40 cm

Dit schilderij is een adventsvoorstelling. Op het schilderij is een man op leeftijd te zien en een sterrenhemel. Het is een verwijzing naar Abraham, die in het Oude Testament de opdracht van God kreeg om de sterren te tellen: "Zo groot wordt jouw nageslacht."

De man is niet de typische voorstelling die men van Abraham heeft. Dat heb ik met opzet gedaan: de man heeft bijvoorbeeld geen lange, witte baard. Dit heb ik gekozen, om de voorstelling dichter bij de toeschouwer te brengen. 

De nachtelijke hemel is bezaaid met sterren, ontelbaar. De sterren zijn gerangschikt in de vorm van de aardse continenten. Dit verwijst naar alle gelovigen die horen bij het volk van God en hun licht laten schijnen in de wereld. Op de lokatie van Betlehem (Israel) is de grootste ster te zien. Dat is de plek waar Jezus Christus het levenslicht zag.

Gods geboorte, 2010, Acryl en pastelkrijt op doek, 50x60 cm

Gods geboorte

Kerstfeest is vaak een feest van vrolijkheid, licht en romantiek. Ook de kerstnacht in Betlehem is vaak geromantiseerd ('Stille nacht, heilige nacht ...'). Ik houd daar niet zo van. De geboorte van Jezus Christus was voor Hem en Maria net zo zwaar, vuil en bloederig als iedere andere geboorte hier op aarde. 

Jezus ligt hier met zijn natte huid op het prikkelige stro. Hij is nog niet schoongemaakt en in doeken gewikkeld. 

Ik schreef een gedicht bij het schilderij:

Geboren worden is niet niks.

Je schreeuwt en huilt

en ziet het licht, maar het is niets

in vergelijking met het hemels licht.

Later gaan nagels je door merg en been.

Ik krijg meelij met jou.

Schuil nog maar bij je moeder.

Bij haar ben je veilig.

Voorlopig.

 

Herboren worden is niet niks.

Het doet mij pijn,

maar ik zie het Licht. Het is veel meer

in vergelijking met de aardse schemering.

Uw roep gaat mij door merg en been.

U hebt meelij met mij.

En ik schuil bij mijn Broeder.

Bij Hem ben ik veilig.

Voor eeuwig.

De zinnen en de Zin, 2001, acryl op papier, 70x100 cm (WINNAAR 1E PRIJS ERASMUS UNIVERSITEIT 2001)

Aanleiding

In 2001 heeft de Erasmus Universiteit een beeldende kunstwedstrijd uitgeschreven met het thema ‘Passie’. Dit schilderij heeft in die wedstrijd de eerste prijs gewonnen! Met het thema ‘Passie’ kun je alle kanten op, ook de richting van de ‘Passion’, de lijdensweg van Christus. Daarvoor heb ik gekozen. Ik vind het bijzonder, dat dit getuigende schilderij in een seculiere omgeving zo veel indruk maakte.

Titelverklaring

Ik heb het schilderij de titel De zinnen en de Zin gegeven. Daarmee is de kernboodschap van het beeld gegeven: mensen in onze maatschappij geven veel ruimte aan hun zinnen. Zij voeden in de eerste plaats hun zintuigen. Daarmee gaan ze voorbij aan de zin van het leven; in de titel met een hoofdletter ‘Z’, omdat daarmee in dit schilderij Jezus Christus bedoeld wordt.

Duiding van het schilderij

Op het schilderij is een grote menigte mensen te zien, die symbool staat voor onze maatschappij. Ze zijn bezig hun zinnen te bevredigen. Daarom heeft het schilderij een sterk lichamelijke uitstraling. In het schilderij zijn de zintuigen tast (hand), smaak (mond), reuk (neus), gehoor (oor) en zicht (oog) uitvergroot, om te onderstrepen dat zij een hoofdrol spelen in de samenleving van vandaag. Het eigen lichaam en genot staat centraal.

In het schilderij zit een kleine verwijzing naar de hemelvaart: het vliegtuig en de parachute. Mensen hebben Jezus niet nodig om ‘ten hemel te varen’ of weer neer te dalen naar de aarde. De mens denkt God niet nodig te hebben.

Om de mensen heen zie je lijnen in verschillende kleuren. Die lijnen staan symbool voor de begrenzingen en grenzen van individuele mensen. Het individualisme van de mensen wordt verbeeld door de verschillende kleuren in de omlijning. Ieder mens heeft eigen grenzen, maar zijn grenzen komen niet overeen met die van een ander, waardoor mensen elkaar ten diepste niet meer kunnen vinden. De eenzaamheid slaat toe.

De menigte mensen staat om Jezus heen. Hij is te midden van hen, maar zij staan allemaal met hun rug naar Hem toe. Hij is bezig met zijn reddingswerk. Hij torst zijn kruis. Hij kijkt om naar de mensen voor wie Hij zijn lijdensweg gaat. Maar niemand merkt zijn werk op. Zij zijn met zichzelf bezig. Hij is vervaagd tot een ‘grijze figuur uit het verleden’. 

Jezus is alleen in zijn lijden. De mensen in de menigte beseffen misschien niet dat zij eenzaam zijn; Jezus daarentegen is zich zeer bewust van zijn eenzaamheid. De lijn om Jezus heen is wit, om zijn heiligheid en goedheid te symboliseren.

De schaduw van het kruis op de afbeelding is een vooruitwijzing naar de daadwerkelijke kruisiging, die gaat plaatsvinden. In die schaduw hangt Jezus al aan het kruis.